Book contents
- Frontmatter
- Contents
- Part I
- Part II
- Bibliografia publikacji i audycji medialnych Zdzisława Najdera o Josephie Conradzie / A Bibliography of Zdzisław Najder's Publications and Media Programmes on Joseph Conrad
- Notes on Contributors / Noty o autorach
- Author Index / Indeks nazwisk
- Miscellaneous Endmatter
Kolebka rzemiosła
Published online by Cambridge University Press: 01 March 2024
- Frontmatter
- Contents
- Part I
- Part II
- Bibliografia publikacji i audycji medialnych Zdzisława Najdera o Josephie Conradzie / A Bibliography of Zdzisław Najder's Publications and Media Programmes on Joseph Conrad
- Notes on Contributors / Noty o autorach
- Author Index / Indeks nazwisk
- Miscellaneous Endmatter
Summary
Przestrzeń refleksji współczesnego literaturoznawstwa wydają się określać dwie figury: Autora i Człowieka. Ten pierwszy, redukowany do funkcji tekstu lub wymazywany, staje się instancją gwarantującą całkowitą autonomię literatury, czyniąc z niej zamknięty system ludzkiej wyobraźni tworzącej światy możliwe, niezawisłe względem rzeczywistości. Ten drugi, choć niezwykle zindywidualizowany, staje się metonimią człowieczeństwa, ,,antropologicznym snem” – kolejnym, filozoficznym inwariantem zawieszonym między empirią a transcendencją. I choć wciąż kontynuowana jest ,,próba wyjścia poza radykalną opozycję «mocnej” obecności i równie «mocnej” nieobecności autora jako esencjalistycznego, w pełni autonomicznego podmiotu (nawet jeśli podmiot ten jest tylko kulturowym mitem) i «autora” jako pustego miejsca struktury”, widać wyraźnie, że ,,podmiot powraca dziś do tekstu” (właściwie należałoby zapytać, czy w ogóle kiedykolwiek go opuścił i czy faktycznie zostały po nim tylko ,,ślady i resztki”). Być może próby odpersonalizowania autora są dziś uzasadnione z teoretycznego punktu widzenia, jednak nie wówczas, gdy uwzględnimy europejski dorobek kulturowy, w którym osobowość jest nie tylko funkcjonalnym konstruktem, ale też zasadniczym elementem określającym człowieka i jego wieloaspektowe dziedzictwo. Nie możemy zatem współcześnie uciec od pytania: jakie znaczenie ma dla nas biografia pisarza? Gdzie tego znaczenia szukać?
Biografia Josepha Conrada w szczególny sposób zmusza nas do wyartykułowania tego pytania: dzielona na osobne ,,życia”, ,,zmitologizowana” przez samego pisarza i przez jego interpretatorów, konstruowana na granicy różnych światów i żywiołów prowokuje do poszukiwania granicy między życiem a literaturą. Właśnie dlatego Życie Josepha Conrada-Korzeniowskiego autorstwa Zdzisława Najdera wyznacza nową ścieżkę nie tylko w obrębie conradystyki, ale również w przestrzeni literaturoznawczej refleksji biograficznej, potwierdzając tezę Jurija Łotmana, że ,,granica” nie tylko dzieli, ale też łączy, jest ,,filtrującą membraną”, miejscem transformacji, w związku z czym również osobowość należy traktować jako granicę semiotyczną, wykraczającą poza granice fizycznej indywidualności człowieka.
Zauważając, że w przypadku dzieła Conrada ,,życie twórcy” dostarcza wielu istotnych danych, Profesor Najder podkreśla, że muszą one być wykorzystywane ostrożnie. Tym samym biograf Conrada lokuje się między wskazanymi powyżej dwiema tendencjami, ponieważ zwraca uwagę przede wszystkim na kulturowe mechanizmy kształtujące autora i jego dzieło: ,,pełni rolę jakby leksykografa ustalającego sens używanych przez danego autora znaków – przez wskazywanie nie tyle na jego intencje, co na jego zasoby kulturowe. […] określa pole, z którego należy czerpać znaczenia używanych przezeń słów, obrazów i konwencji”.
- Type
- Chapter
- Information
- Publisher: Jagiellonian University PressPrint publication year: 2023