Skip to main content Accessibility help
×
Hostname: page-component-84b7d79bbc-l82ql Total loading time: 0 Render date: 2024-07-31T10:09:12.612Z Has data issue: false hasContentIssue false

Isahluko 1

Published online by Cambridge University Press:  27 March 2020

Davidson Don Tengo Jabavu
Affiliation:
University of Fort Hare, South Africa
Cecil Wele Manona
Affiliation:
Rhodes University, South Africa
Catherine Higgs
Affiliation:
University of British Columbia's Okanagan Campus
Evan M. Mwangi
Affiliation:
Stellenbosch University, South Africa
Mhlobo W. Jadezweni
Affiliation:
Rhodes University, South Africa
Tina Steiner
Affiliation:
Stellenbosch University, South Africa
Get access

Summary

Intshayelelo

Umbhali lo, ekubeni ewahambile ama-400 000 eemayile ebomini bakhe (bama-65 eminyaka) kwiindawo ngeendawo kweli lizwe naphesheya kolwandle, uyaqala ukuya eIndiya kuba iindawo zangaphambili azihambileyo ele kolwandle zibe ngecala lentshonalanga zisiyiwa ngezibuko laseKapa. Uwelo lokuqala (1903) lwaba lolokuya eEngland emfundweni, awathi wagqithela eTuskegee, U.S.A. (1913) phambi kokuba agoduke ekuqalekeni kwemfazwe enkulu yamaJamani (1914). Olwesibini (1928) lolokuya eJerusalem kwingqungquthela ngendlela ecanda kula mazwe: England, France, Switzerland, Italy, Egypt nePalestine. Olwesithathu lwaba lolokuya kwingqungquthela yolutsha olungamaKrestu (1931) eBuffalo, Niagara Falls (U.S.A). Olwesine (1937) lolwentlanganiso ePhiladelphia, U.S.A. kwangendlela egqitha emaNgesini. Olwesihlanu (1949) lolu lwaseIndiya, ngamazibuko aseMpumalanga ePhuthukezi eLourenço Marques, eMozambikhi, eZanzibar, eDar es Salaam (Tanganyika) naseMombasa (Kenya neUganda) naseziqithini zeSeychelles neMaldive ekusingeni eGoa naseBombay.

Isizekabani solu hambo lokugqibela sisimemo esisingiswe kulo lonke ihlabathi, kucelwa abameli bamazwe ngamazwe angama-50 okokuba bahlangane nama-50 aseIndiya, kuze kuboniswana ngamacebo okuba izizwe zonke emhlabeni zifunde ukuhlala nokusebenza ngoxolo endaweni yokulamla ngezikhali ngokukodwa xa zithomalalisa impikiswano nengxabano. Iziko laloo ntlangano lalingaseCalcutta, isixeko esikwicala elikhangele eChina.

Ukunduluka

Ngezi mini asiyonto ilula ukuvunyelwa ngurhulumente ukuba uhambele kwelinye ilizwe. Inquleqhu yamatiletile okucelwa nokunikwa imvume (Passport) ithabathe iinyanga ezintandathu kwada kwabethwa iingcingo ezininzi. Hayi bo, azabi namphenduli nezo ngcingo kuba umphathi othile phaya ePitoli wayeqhodamisile. Uthe xa kusele iintsukwana ezimbalwa zokuba liphele ixesha wathumela ucingo oluvumayo, lusithi naantso ipostishwa iPassport. Kuthe kuba be ndise ndincamile, kwangamaphuthuphuthu ukubopha impahla nokulungiselela ukuba usapho lume kakuhle ngesithuba seenyanga ezine lulodwa.

Okunene ekuqaleni kwenyanga yeNkanga, (1 kweyeNkanga 1949) ndinduluke ngololiwe eXesi emaGqunukhwebeni (kaloku ndingumSukwini ngoku) ukusinga enqanaweni eDurban, ngendlela yaseMthatha-Kokstad-Maritzburg enomtsalane kunaleya yeBloemfontein-Harrismith. Le ndlela icanda kumaAfrika odwa nemilambo yawo: iQonce kumaNgqika, iNciba kumaMfengu, iGcuwa kumaGcaleka, umBhashe kubaThembu, uMthatha kumaMpondo kaNdamase, iGungululu kumaMpondomise kaMditshwa kuTsolo, iTsitsa kwakaMhlontlo kuQumbu. Kulo lonke eli sifike komile apha, kuluhlaza phaya, ilizwe lonke lingamatshanda angathi sisaqoni kuba iyana imvula apha, phaya kuqhuma uthuli lwembalela endala. Mandithi entethweni yesiXhosa ndivele kwaNgqika kusithiwa imvula iyana, indlu evuzayo iyanetha, umntu ongenadyasi uyanetha yimvula; ingekho into yokuthi imvula iyanetha. Ekudluleni kuQumbu siwele iThina saba siyangena kwelamaBhaca, aziko liseMount Frere eLugangeni kuWabana kude kufuphi namanzi empiliso eMvuzi. Aqala apha ke ukuvakala amaJili (omnombo wombhali lo), iNtlangwini emi ngeelali zayo entla kweli. Umlambo olandelayo nguMzimvubu osingenise kumaHlubi kaNota eLibode ngakwintaba yeNtsiza (yimpazamo ukuthi yeyeNtsizwa nakubeni bebaninzi abatshoyo).

Type
Chapter
Information
In India and East Africa / E-Indiya Nase East Africa
A Travelogue in isiXhosa and English
, pp. 59 - 80
Publisher: Wits University Press
Print publication year: 2019

Access options

Get access to the full version of this content by using one of the access options below. (Log in options will check for institutional or personal access. Content may require purchase if you do not have access.)

Save book to Kindle

To save this book to your Kindle, first ensure coreplatform@cambridge.org is added to your Approved Personal Document E-mail List under your Personal Document Settings on the Manage Your Content and Devices page of your Amazon account. Then enter the ‘name’ part of your Kindle email address below. Find out more about saving to your Kindle.

Note you can select to save to either the @free.kindle.com or @kindle.com variations. ‘@free.kindle.com’ emails are free but can only be saved to your device when it is connected to wi-fi. ‘@kindle.com’ emails can be delivered even when you are not connected to wi-fi, but note that service fees apply.

Find out more about the Kindle Personal Document Service.

Available formats
×

Save book to Dropbox

To save content items to your account, please confirm that you agree to abide by our usage policies. If this is the first time you use this feature, you will be asked to authorise Cambridge Core to connect with your account. Find out more about saving content to Dropbox.

Available formats
×

Save book to Google Drive

To save content items to your account, please confirm that you agree to abide by our usage policies. If this is the first time you use this feature, you will be asked to authorise Cambridge Core to connect with your account. Find out more about saving content to Google Drive.

Available formats
×