Hostname: page-component-5c6d5d7d68-ckgrl Total loading time: 0 Render date: 2024-08-14T17:32:02.309Z Has data issue: false hasContentIssue false

Notes on Kimakonde

Published online by Cambridge University Press:  24 December 2009

Frederick Johnson
Affiliation:
Newala, Tanganyika Territory

Extract

Panipawa wanu waniwhena kunyitu kulumbata, waniwhena kukodya ihato ilele. Pawakomwele wala wanu palele ihato, aniwakamula kuwamila. Wawele kukaya wanilolela nanga pawaheleke ndulu. Uliamba waniuka kuwila wanu wanji mpaka ukula, kukodya kuwila ihato ilele, ikawakamula wanu wala kuwamila wohewohe, pakaya pao wanihila na kuwamila ihato. Bahi, ihiyalile mkongwe umo, mkongwe yula awele na chitumbo. Bahi mkongwe yula aniweleka mwana mnume. Mwana yula na mkuhuma m'chiturabo aniudya kuchi “Mjomba awele kwachi?” Kuuka anyokwe kuchi “Akapali, aniliwa”. Aniudya kuwila kuchi “aliwidye kwachi?” Kuchi “Kunyitu”. Bahi mwana yula aniwahaulila anyokwe kuchi “Nembele munu awhene kunyitu akawalala changa aide nacho”. Anyokwe waniwhena kunembela munu, wakamwona waninyaulila kuchi “Whena ukalembela changa wide nacho”. Munu yula aniwhena panyitu anilembela changa anichoona aniwalala mpaka kukaya kuwhena nacho. Kunamupa mwana yula. Mwana atedono “Wino wawula mapatila wake nguwike kumutwe”. Waniwawula wakamika kumutwe. Pawamikile kumutwe mwana atongwedono “Wino ndembela chipula chikulungwa mning'e”. Wanilembela kumupa. Atwete mpatila wa changa kuwala kumutwe na chipula makono, aniwahaulila anyokwe kuchi “Ngupapata, tuwhene ngulangule indila iwapite wanu”. Waniuka anyokwe na wanji wanu kunangula indila. Waniwhena munyitu maduwa matatu, liduwa lya mcheche wawhena kadiki uwino wawene muyo mele nyongo mkulungwa, ihato ilele. Wanu kuchi watile, aniwalimbidya kuchi “Mnatukute” Wann wala wanikala pahi. Apite mwene mwana yula kulongolela. Aniwhena kuimila ihato nainang'o kula iniimila. Mwana yula kutwala chipula chake kuyakula makono. Wino apilikene ihato kuchi “Wepo mwana, we lapa kachi, mwawene kwachi chinu panyitu kudiuka mwa liyanga ngungungungu?” Kuka mwana nawing'e kuchi “Wepo ihato, lapa, kachi rawawene kwachi mwana namkuwelekwa dihuli mutwe mbee?”. Kuka ihato kuchi “Wepo mwana'we lapa! kachi mwawene kwachi chinu panyitu kudiuka mwa liyanga ngungungungu?”. Kuka mwana kuchi “Wepo ihato lapa! kachi mwawene kwachi mwana namkuwelekwa dihuli mutwe mbee?” Bahi wanitahukana akauka mwana kumkamula ihato yula kutwala chipula chake akanjinja ihato. Ihato upala inihwa. Akatumbula munda, bahi, wohe wanu wachimila wala wakahuma wohewohe pia wakahuma. Kuleka wauya mpaka kukaya wanu wohe wakalinowela pakuholoka alongawao. Wakatwala bola munu mtumwa kumupa mwana yula kuleka wakadenga luwungo.

Type
Papers Contributed
Copyright
Copyright © School of Oriental and African Studies, University of London 1923

Access options

Get access to the full version of this content by using one of the access options below. (Log in options will check for institutional or personal access. Content may require purchase if you do not have access.)

References

page 1 note 1 The translation follows at the end of the text.

page 15 note 1 Page references are to Bulletin, Vol, II, Part III.Google Scholar

page 27 note 1 chihakao: “hunt” = ckihako; perhaps an intentional play on words.