Hostname: page-component-78c5997874-j824f Total loading time: 0 Render date: 2024-10-31T06:42:26.076Z Has data issue: false hasContentIssue false
  • English
  • Français

Property, power and participation in local administration in the Dutch delta in the early modern period

Published online by Cambridge University Press:  30 May 2018

PAUL BRUSSE
PAUL BRUSSE*
Affiliation:
Department of History and Art History, Utrecht University.
Get access Rights & Permissions [Opens in a new window]

Abstract

According to the literature inspired by the ideas of Robert Brenner, leaseholders, small farmers and craftsmen did not participate in the local administration of those districts in the Dutch Republic where the majority of land was owned by large landowners. However, in this article we show that, at least in the Dutch river clay area, where water management was an essential part of the population's struggle to survive the annual floods, the battle against the elements induced people, regardless of their property relations and social distinctions, to share power in order to overcome the challenges they all faced. The study also contributes to the growing literature about the effects of water management on political culture in the North Sea area.

Propriété, pouvoir et participation à l'administration locale dans le delta des pays-bas à l’époque moderne

Si l'on en croit la littérature inspirée par les idées de Robert Brenner, les locataires, les petits agriculteurs et les artisans ne participaient pas à l'administration locale de ces districts de la République des Pays-Bas où la majorité des terres appartenaient à de grands propriétaires fonciers. Cependant, dans cet article, l'auteur montre, qu'au moins dans la zone fluviale argileuse où la gestion de l'eau était une part essentielle de la lutte de la population pour survivre chaque année aux inondations, cette bataille contre les éléments a induit les gens, et cela indépendamment de leur rapport à la propriété foncière et leur condition sociale, à partager le pouvoir afin de surmonter ensemble les défis auxquels ils étaient tous confrontés. L’étude contribue également à cette littérature qui prend de l'ampleur concernant les effets de la gestion de l'eau sur la culture politique dans toute la région de la mer du Nord.

Grundbesitz, macht und beteiligung in der lokalverwaltung des niederländischen delta in der frühen neuzeit

Folgt man der durch die Thesen Robert Brenners inspirierten Literatur, so waren Pächter, Kleinbauern und Handwerker in jenen Bezirken der Niederländischen Republik, in denen der größte Teil des Landes großen Grundbesitzern gehörte, nicht an der Lokalverwaltung beteiligt. In diesem Aufsatz zeigen wir jedoch, dass zumindest im niederländischen Lehmgebiet des Rhein-Maas-Deltas, wo der Hochwasserschutz für den Überlebenskampf der Bevölkerung gegen die jährlichen Fluten unverzichtbar war, der Kampf gegen die Elemente die Leute ganz unabhängig von Besitzverhältnissen und sozialen Unterschieden zur Aufteilung der Macht anhielt, um die Herausforderungen zu meistern, denen sie ausgesetzt waren. Die Untersuchung liefert auch einen Beitrag zur wachsenden Literatur über die Auswirkungen des Hochwasserschutzes auf die politische Kultur der Nordseeregion.

Type
Research Article
Information
Continuity and Change , Volume 33 , Issue 1 , May 2018 , pp. 59 - 86
Copyright
Copyright © Cambridge University Press 2018 

Access options

Get access to the full version of this content by using one of the access options below. (Log in options will check for institutional or personal access. Content may require purchase if you do not have access.)

References

ENDNOTES

1 Gelders Archief Arnhem NL (hereafter GAA): Archief Staten van het Kwartier van Nijmegen en hun gedeputeerden 1574–1805 (hereafter AKN), no. 376, Aalst, fo. 18. Regionaal Archief Rivierenland Tiel NL (hereafter RAR): Archief van de Geërfden (Dorpsbestuur) vanaf 1810 Dorpspolder Nederhemert 1616–1836 (hereafter AGN), no. 988; Archief Geërfden Aalst 1547–1954 (hereafter AGA), no. 1; Roessingh, H. K. and Schaars, A. H. G., De Gelderse landbouw beschreven omstreeks 1825 (Wageningen, 1996), 111Google Scholar; Mentink, G. J. and van Os, Johan, Over-Betuwe: Geschiedenis van een polderland (Zutphen, 1985), 105–06Google Scholar.

2 Brusse, Paul, Overleven door ondernemen: De agrarische geschiedenis van de Over-Betuwe 1650–1850 (Wageningen, 1999), 201–06, 215–17Google Scholar.

3 Tielhof, Milja van and van Dam, Petra J. E. M., Waterstaat in stedenland: Het hoogheemraadschap van Rijnland voor 1857 (Utrecht, 2006), 36Google Scholar. Whether these villagers should be called farmers or peasants is still a subject for debate. See Hoppenbrouwers, P. and van Zanden, J. L., ‘Introduction’, in Hoppenbrouwers, P. and van Zanden, J. L. eds., Peasants into farmers? The transformation of rural economy and society in the Low Countries (Middle Ages–nineteenth century) in light of the Brenner debate (Turnhout, 2001), 20Google Scholar.

4 Soens, Tim, ‘Polders zonder poldermodel? Een onderzoek naar de rol van inspraak en overleg in de waterstaat van de laatmiddeleeuwse Vlaamse kustvlakte (1250–1600)’, Tijdschrift voor Sociale en Economische Geschiedenis 4 (2006), 3–37Google Scholar.

5 Soens, Tim, ‘Floods and money: funding drainage and flood control in coastal Flanders from the thirteenth to the sixteenth centuries’, Continuity and Change 26, 3 (2011), 333–65Google Scholar.

6 de Wilt, Carla, Landlieden en hoogheemraden: de bestuurlijk ontwikkeling van het waterbeheer en de participatiecultuur in Delfland in de zestiende eeuw (Hilversum, 2015), 128–283Google Scholar.

7 Aston, T. H. and Philpin, C. H. E. eds., The Brenner debate: agrarian class structure and economic development in pre-industrial Europe (Cambridge, 1985)Google Scholar.

8 Robert P. Brenner, ‘The Low Countries in the transition to capitalism’, in Hoppenbrouwers and van Zanden eds., Peasants into farmers?, 302–03, 310–11; Jan de Vries, ‘The transition to capitalism in a land without feudalism’, in Hoppenbrouwers and van Zanden eds., Peasants into farmers?, 67–84; Bas van Bavel, ‘Elements in the transition of the rural economy: factors contributing to the emergence of large farmers in the Dutch river area (fifteenth – sixteenth centuries)’, in Hoppenbrouwers and van Zanden eds., Peasants into farmers?, 197. See also van Bavel, B. J. P., ‘Land, lease and agriculture: the transition of the rural economy in the Dutch river area from the fourteenth to the sixteenth century’, Past and Present 172 (2001), 19–22Google Scholar, 30–4, 37–8.

9 van Bavel, Bas J. P. and Hoyle, Richard W., ‘Introduction’, in van Bavel, Bas J. P. and Hoyle, Richard W. eds., Rural economy and society in north-western Europe, 500–2000: social relations: property and power (Turnhout, 2010), 6Google Scholar, 7.

10 Bas van Bavel, Piet van Cruyningen and Erik Thoen, ‘The Low Countries 1000–1750’, in van Bavel and Hoyle eds., Rural economy and society in north-western Europe, 186–7.

11 Van Bavel, van Cruyningen and Thoen, ‘The Low Countries 1000–1750’, 187.

12 Mentink and van Os, Over-Betuwe, 207; Brusse, Overleven, 201–06.

13 Bankoff, Greg, ‘The “English Lowlands” and the North Sea basin system: a history of shared risk’, Environment and History 19, 1 (2013), 30Google Scholar, 31.

14 Morgan, John Emrys, ‘The micro-politics of water management in early modern England: regulation and representation in Commissions of Sewers’, Environment and History 23, 3 (2017), 409–30Google Scholar.

15 van Kappen, O. Moorman, Korf, Jan and van Verschuer, W. A. Baron, Tieler- en Bommelerwaarden 1327–1977 (Zaltbommel, 1977)Google Scholar; Mentink and van Os, Over-Betuwe.

16 Bieleman, Jan, Boeren in Nederland: Geschiedenis van de landbouw 1500–2000 (Amsterdam, 2008), 93Google Scholar, 94, 185–201.

17 Brusse, Overleven, 115–267.

18 Noordam, D. J., Leven in Maasland: Een hoogontwikkelde plattelandssamenleving in de achttiende en het begin van de negentiende eeuw (Hilversum, 1986), 68–74Google Scholar; Schutte, G. J., Een Hollandse dorpssamenleving in de late achttiende eeuw: De banne Graft 1770–1810 (Franeker, 1989), 44–69Google Scholar; Nobel, Arjan, Besturen op het Hollandse platteland: Cromstrijen 1550–1780 (Zutphen, 2012), 77, 115–21Google Scholar, 145, 147.

19 Bommelerwaard formed a part of the administrative district of Bommeler- and Tielerwaard. The province of Gelderland was divided into three Kwartieren. One of them was the Kwartier of Nijmegen, which included a large part of the Guelders river area.

20 Kuys, J., ‘Dagelijkse heerlijkheden in de Bommeler- en Tielerwaard tot het midden van de zeventiende eeuw’, in Bijdragen en Mededelingen Gelre LXX (1978/79), 1, 2Google Scholar; Moorman van Kappen et al., Tieler- en Bommelerwaarden, 23; Mentink and van Os, Over-Betuwe, 42, 104; Brusse, Overleven, 392, 393, 398. Overbetuwe: the area west of the Pannerdens Canal, east of Nederbetuwe and between the Rhine (Nederrijn) and the Waal rivers, except for Huissen and Gendt. Bommelerwaard: all villages in that area apart from the small town of Zaltbommel and Heerewaarden.

21 GAA: Archief heerlijkheid Nederhemert 2 1325–1876 (hereafter AHN), no. 3; RAR: Archief Ambt en Dijkstoel Overbetuwe 1427–1838 (hereafter AAD), no. 9; Archief Dorpspolders Overbetuwe 1652–1954 (hereafter ADO), no. 1623; AGG, no. 585; Moorman van Kappen et al., Tieler- en Bommelerwaarden, 20–3, 120–7, 142–7; Mentink and van Os, Over-Betuwe, 32–5, 42, 183.

22 Modderman, P. J. R., ‘Het oudheidkundig onderzoek van de oude woongronden in de Bommelerwaard boven de Meidijk’, in Bulletin van de KNOB zesde serie (1949), 191–222Google Scholar; Modderman, P. J. R., ‘De bewonersgeschiedenis van de Over- en Neder-Betuwe’, in Egberts, H. ed., De bodemgesteldheid van de Betuwe (‘s-Gravenhage, 1950), 68–70Google Scholar; Stein, M. A. M., ‘De bewoningsgeschiedenis van de Bommelerwaard tot de 10de eeuw’, in Berendsen, H. J. A. ed., Het landschap van de Bommelerwaard: Nederlandse geografische studies 10 (Amsterdam/Utrecht, 1986), 61–6Google Scholar; van Bavel, B. J. P., Transitie en continuïteit: De bezitsverhoudingen en de plattelandseconomie in het westelijke gedeelte van het Gelderse rivierengebied, ca. 1300–ca. 1570 (Hilversum, 1999), 61–4Google Scholar; van Bavel, ‘Land, lease’, 8, 19–22, 30–4, 37–8; van der Linden, H., ‘Het platteland in het Noordwesten met nadruk op de occupatie circa 1000–1300’, Algemene Geschiedenis der Nederlanden, Volume II (Haarlem, 1980)Google Scholar; Nobel, Besturen, 32.

23 Mentink and van Os, Over-Betuwe, 34–5, 52.

24 For a commentary on the land tax registers (verpondingsregisters), see Brusse, Overleven, 45–54, 123–6, 403, 469–70.

25 These figures were calculated on the basis of the tax registers from three villages in Bommelerwaard: Nederhemert, Aalst and Gameren. These villages can be taken as representative of the region as a whole. In total, over a thousand plots of lands under cultivation are registered in these villages, together accounting for 1,645 morgen (about 1,400 hectares).

26 GAA AKN, nos. 373, 376; ‘Grootte der gronden tijdens de invoering van het kadaster’, Verslag van den Landbouw in Nederland (Den Haag, 1875); Bieleman, Boeren, 93–6 Brusse, Overleven, 48, 213–23, 293–303. On account of the poor soil, only about 26 per cent of all farmland in Bommelerwaard consisted of arable land.

27 GAA AKN, nos. 373, 376; Brusse, Overleven, 132–3, 145–9, 177–82.

28 GAA AKN, nos. 373, 376; Brusse, Overleven, 124.

29 de Vries, Jan and van der Woude, Ad, The first modern economy: success, failure, and perseverance of the Dutch economy, 1500–1815 (Cambridge, 1997), 320–1Google Scholar; Roessingh and Schaars, De Gelderse landbouw beschreven omstreeks 1825, 184; Bieleman, Boeren, 191–2, 199.

30 GAA AKN, no. 376; Oorspronkelijk Aanwijzende Tafels van Nederhemert sectie B, blad 01 (de Binnenpolder), photographs were consulted at www.watwaswaar.nl, in March 2014. The photographs can now (March 2017) be found at http://beeldbank.cultureelerfgoed.nl/alle-afbeeldingen. Since the 1650 tax registers contain too little information on the ‘forelands’ (the land outside the dykes), any comparison is confined to the land within the dykes. The part of Nederhemert within the dykes to the north of the Maas River lends itself best to such comparisons. Bieleman, Boeren, 191–2, 199.

31 Brusse, Overleven, 57, 244–9.

32 Ibid., 57, 69–72, 87–91, 137–8, 228–33, 283–6.

33 Ibid., 124, 127 131–3, 186–7, 354; Paul Brusse et al., ‘The Low Countries’, in van Bavel and Hoyle eds., Rural economy and society in north-western Europe, 199–227, 202, 203.

34 Note that the period observed in Nederhemert was less than 20 years. Details of the appointments of the schepenen and heemraden did not all survive.

35 RAR: Archief Geërfden Kerkwijk 1698–1795 (hereafter AGK), no. 967; AGG, no. 585, 1618; AGA, no. 1.

36 GAA AHN, no. 3; O. Moorman van Kappen et al., Tieler- en Bommelerwaarden, 120–31.

37 GAA AKN, no. 373; Archief van de familie Van Kerkwijck 1657–1875 (hereafter AFK), nos. 11, 174; AGG, nos. 1610, 1612; RAR RAN, no. 260; Groenendijk, Jan, ‘“De parel en de kroon”: Hoe de familie Lenshoek wel de heerlijkheid Kerkwijk, maar niet Delwijnen in bezit kreeg’, Tussen Voorn en Loevestein, 45, 137 (2009)Google Scholar.

38 GAA AKN, no. 373; AFK, nos. 11, 174; AGG, nos. 1610, 1612; RAR: Rechterlijk Archief Nederhemert 1513–1810 (hereafter RAN), no. 260.

39 RAR AGA, no. 1.

40 RAR AGA, no. 1.

41 RAR: Archief Geërfden Gameren 1623–1838 (hereafter AGG), no 579; AGA no 1.

42 RAR AGG, nos. 598, 599.

43 Brusse, Overleven, 388.

44 Mentink and van Os, Over-Betuwe, 34.

45 RAR ADO, nos. 4, 5, 2551, 4725.

46 RAR ADO, nos. 703, 2109, 2250, 4725.

47 RAR ADO, nos. 1, 4, 5, 2107D, 2256, 5595.

48 RAR ADO, nos. 1, 4, 5, 2551, 5595; Brusse, Overleven, 115–91.

49 RAR ADO, nos. 840, 5162, 5595.

50 RAR ADO, nos. 1, 2063, 2551, 4725, 5595; AAD, nos. 7, 8, 9.

51 RAR ADO, no. 1.

52 RAR ADO, nos. 2063, 2551, 4725, 5595; AAD, nos. 7, 8, 9.

53 van Zanden, Jan Luiten, The long road to the Industrial Revolution: the European economy in global perspective, 1000–1800 (Leiden and Boston, 2009), 190–94Google Scholar; Morgan, ‘The micro-politics’.

54 RAR AAD, nos. 3–12, 702, 2107D, 2245.

55 RAR AAD, nos. 3–12, 61, 62, 228A, 701, 702, 703, 840, 2107D, 2245, 2250, 2251, 2252; Brusse, Overleven, 18, 423.

56 RAR ADO, no. 1, 2063, 2064, 2551, 4725, 5595.

57 RAR ADO, no. 5595.

58 RAR ADO, nos. 1, 2063, 2064,2551, 4725, 5595.