Hostname: page-component-7bb8b95d7b-495rp Total loading time: 0 Render date: 2024-09-12T14:51:40.112Z Has data issue: false hasContentIssue false
  • English
  • Français

Nationalization campaigns and teachers’ practices in Belgian–German and Polish–German border regions (1945–1956)

Published online by Cambridge University Press:  20 November 2018

Machteld Venken
Machteld Venken*
Affiliation:
Institute for East European History, University of Vienna, Vienna, Austria
*
*Email: machteld.venken@univie.ac.at
Rights & Permissions [Opens in a new window]

Abstract

Core share and HTML view are not available for this content. However, as you have access to this content, a full PDF is available via the ‘Save PDF’ action button.

This contribution looks into nationalization and education in European borderlands in the early post-World War II period. Belonging to Belgium and Poland, respectively, in the interwar years, the Eupen–St. Vith–Malmedy and the East-Upper Silesia regions came under German rule during World War II. Returned to the Belgian and Polish nation-states once the war was over, the regions experienced a pronounced upheaval in the population profile as a result of population transfers and reorientations in education curricula. The aim of these measures was to guarantee the national reliability of borderland inhabitants, with a special role being designated for teachers, who were perceived as crucial in the raising of children as national citizens imbued with certain core values. This contribution compares the methods employed by the authorities in selecting educational personnel for their borderlands, the nationalizing role teachers were to play and the way teachers gave meaning to their professional practices.

Keywords

nationalizationteacherseducationborder regionsBelgiumPoland
Type
Research Article
Information
Nationalities Papers , Volume 42 , Issue 2 , March 2014 , pp. 223 - 241
Creative Commons
Creative Common License - CCCreative Common License - BYCreative Common License - NC
This is an Open Access article. http://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/ Non-commercial re-use, distribution, and reproduction in any medium, provided the original work is properly attributed, cited, and is not altered, transformed, or built upon in any way, is permitted. The moral rights of the named author(s) have been asserted.
Copyright
Copyright © 2013 The Authors

References

Anderson, Benedikt R. O. 1991. Imagined Communities. Reflections on the Origin and Spread of Nationalism. London: Verso.Google Scholar
Bahr, Ernst, Breyer, Richard, and Buchhofer, Ekkehard. 1975. Oberschlesien nach den Zweiten Weltkrieg. Verwaltung, Bevölkerung, Wirtschaft. Marburg: J. H. Herder Institut.Google Scholar
Brüll, Christoph, ed. 2011. Zoom 1920 2010. Nachbarschaften neun Jahrzehnte nach Versailles. Eupen: GEV.Google Scholar
Chałasiński, Józef, ed. 1965. Tu jest mój dorn: pamiętniki z Ziem Zachodnich i Północnych. Warsaw: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza, Series: Młode pokolenie Wsi Polskiej Ludowej, Tom 2.Google Scholar
Chmielewski, Witold. 2006. Kształcenie nauczycieli w okresie ideologizacji szkolnictwa (1944-1956). Warsaw: Neriton.Google Scholar
Conway, Martin. 2012. The Sorrows of Belgium. Liberation and Political Reconstruction, 1944-1947. Oxford: Oxford University Press.Google Scholar
Czapliński, Marek. 2002. “Dzieje Śląska od 1806 do 1945 roku.” In Historia Slaska, edited by Czapliński, Marek, Kaszuba, Elxbieta, Was, Gabriela and Zelerik, Roxcisxaw, 250–424. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.Google Scholar
Depaepe, Marc. 1998. De pedagogisering achterna. Aanzet tot een genealogie van de pedagogische mentaliteit ind e voorbije 250 jaar. Leuven: Acco.Google Scholar
Duhamelle, Christoph, Kossert, Andreas, and Struck, Bernhard, eds. 2007. Grenzregionen: ein europäischer Vergleich vom 18. bis zum 20. Jahrhundert. Frankfurt am Main: Campus.Google Scholar
Dulczewski, Zygmunt, and Kwilecki, Andrzej, eds. 1970. Pamiętniki osadników Ziem Odzyskanych. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.Google Scholar
Dziurok, Adam, and Kaczmarek, Ryszard, eds. 2007. Województwo śląskie 1945-1950. Zarys dziejów politycznych. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Slaskiego.Google Scholar
Fickers, Andreas. 2004. “Gedächtnisopfer. Erinnern und Vergessen in der Vergangenheitspolitik der deutschsprachigen Belgier im 20. Jahrhundert.” Zeitenblicke 3 (1).Google Scholar
Filipkowski, Tadeusz. 1978. Oświata na Warmii i Mazurach w latach 1945-1960. Warsaw: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.Google Scholar
François, Etienne, Seifarth, Jörg, and Struck, Bernhard, eds. 2007. Die Grenze als Raum, Erfahrung und Konstruktion: Deutschland, Frankreich und Polen vom 17. bis zum 20. Jahrhundert. Frankfurt am Main: Campus.Google Scholar
Główny Urząd Statystyczny Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, ed. 1956. Rocznik Statystyczny 1955. Warszawa: Nakładem Głównego Urzędu Statystycznego.Google Scholar
Główny Urząd Statystyczny Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, ed. 1957. Rocznik Statystyczny 1956. Warszawa: Nakladem Głównego Urzędu Statystycznego.Google Scholar
Gołębiowski, Bronisław. 1969. “Szkoła i wychowanie w zmiennym społeczeństwie.” In Uczniowie i Nauczyciele. Pamiętniki, edited by Chałasiński, Józef, 13–72. Warsaw: Ludowa Spółdzielnia Wydawnicza.Google Scholar
Harvey, Elizabeth. 2003. Women and the Nazi East. Agents and Witnesses of Germanization. Yale: Yale University Press.Google Scholar
Haupt, Heinz-Gerhard, and Kocka, Jürgen, eds. 2009. Comparative and Transnational History. Central European Approaches and New Perspectives. New York: Berghahn Books.Google Scholar
Hofmann, Andreas. 2000. Die Nachkriegzeit in Schlesien. Gesellschafts- und Bevölkerungspolitik in den polnischen Siedlungsgebieten 1945-1948. Wien: Böhlau Verlag.Google Scholar
Huyse, Luc, and Dhondt, Steven. 1994. Onverwerkt verleden. collaboratie en repressie in België 1942-1952. Leuven: Kritak.Google Scholar
Jaworski, Wojciech. 2004. “Szkolnictwo i nauka.” In Rok 1945 w województwie śląsko-dąbrowskim, edited by Topola, Andrzej, 209–220. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Slaskiego.Google Scholar
Jenniges, Hubert. 2004. Eifeler Kindheit. Erinnerungen aus einem fernen Jahrhundert. Eupen: Grenz-Echo Verlag.Google Scholar
Karp, Hans-Jürgen, and Traba, Robert, eds. 2004. Codzienność zapamiętana. Warmia i Mazur we wpomnieniach. Olsztyn: Borussia.Google Scholar
Kaszuba, Elżbieta. 2002. “Dzieje Śląska po 1945 roku.” In Historia Slaska, edited by Czapliński, Marek, Kaszuba, Elżbieta, Was, Gabriela and Roscislaw, Zelerik, 426–550. Wroclaw: Wydawnictwo Uniwersytetu Wroclawskiego.Google Scholar
Kleu, Gerd. 2007. Die Neuordnung der Ostkantone Belgiens 1945-1965. Politik, Kultur und Wirtschaft in Eupen, Malmedy und St. Vith. Essen: Klartext.Google Scholar
Kosiński, Krzysztof. 2006. Oficjalne i przywatne życie młodzieży w czasach PRL. Warsaw: Rosner i Współnicy.Google Scholar
Kumar, Krishan. 2006. “Nationalism and the Historians.” In The SAGE Handbook of Nations and Nationalism, edited by Delanty, Gerard and Kumar, Krishan, 7–20. Thousand Oaks, CA: Sage.Google Scholar
Kwilecki, Andrzej. 1970. “Szkola i Nauczyciel w okresie pionierskim.” In Ziemie Zachodnie w Polskiej literaturze socjologicznej, edited by Kwilecki, Andrzej, 136–148. Poznań: Instytut Zachodni.Google Scholar
Lejeune, Carlo. 2005. Die Säuberung: Ernüchterung, Befreiung, Ungewissheit (1920-1944). Büllingen: Lexis–Verlag.Google Scholar
Lejeune, Carlo. 2007. Die Säuberung, Bd. 2: Hysterie, Wiedereingliederung, Assimilierung (1945-1952). Büllingen: Lexis–Verlag.Google Scholar
Lejeune, Carlo, and Klausner, Klaus-Dieter. 2008. Verdrängte Erinnerungen – 340 Zeitzeugen berichten. Büllingen: Lexis–Verlag.Google Scholar
Lemberg, Hans, ed. 2000. Grenzen in Ostmitteleuropa im 19. und 20. Jahrhundert: aktuelle Forschungsprobleme. Marburg: Herder–Inst.Google Scholar
Łempiński, Zdisław. 1979. Przesiedlenie ludności niemieckiej z województwa śląsko-dąbrowskiego w latach 1945-1950. Katowice: Slaski Instyty Naukowy.Google Scholar
Linek, Bernard. 2000. Polityka antyniemiecka na Górnym Śląsku w latach 1945-1950. Opole: Instytut Śląski.Google Scholar
Livezeanu, Irina. 1995. Cultural Politics in Greater Romania: Regionalism, Nation Building, and Ethnic Struggle, 1918-1930. Ithaca, NY: Cornell University Press.Google Scholar
Loew, Peter Oliver, Pletzing, Christian, and Serrier, Thomas, eds. 2006. Wiedergewonnene Geschichte: zur Aneignung von Vergangenheit in den Zwischenräumen Mitteleuropas. Wiesbaden: Harrassowitz.Google Scholar
Magierska, Anna. 1978. Ziemie Zachodnie ipółnocne w 1945 roku. Kształtowanie się podstaw polityki integracyjnej państwa polskiego. Warsaw: Książka i Wiedza.Google Scholar
Mennicken, Nadia. 2005. Suspendierung der Lehrpersonen nach dem 2. Weltkrieg: Abschlussarbeit Klasse 62. Eupen: Pater-Damian-Sekundarschule (unpublished, held in Staatsarchiv Eupen GdB 653).Google Scholar
Mertes, Emil. 2005. Emil Mertes erinnert sich… Verantwortung als Mediziner und Politiker. Eine ostbelgische Karriere. Eupen: Grenz-Echo Verlag.Google Scholar
Osękowski, Czesław. 2006. Ziemie Odzyskane w latach 1945-2005: społeczeństwo, władza, gospodarka. Zielona Góra: Uniwersytet Zielonogórski.Google Scholar
Popieliński, Pawel. 2006. “Sytuacja mniejszości niemieckiej na Ziemiach Zachodnich i Północnych.” In Ziemie Odzyskanie 1945-2005; Ziemie Zachodnie i Północne 60 lat w granicach państwa polskiego, edited by Sakson, Andrzej, 405–430. Poznań: Instytut Zachodni.Google Scholar
Popiołek, Kazimierz, and Szefer, Andrzej. 1970. Wspomnienia nauczycieli slqskich. Katowice: Śląski Instytut Naukowy.Google Scholar
Quadflieg, Peter. 2008. “Zwangssoldaten” und “Ons Jongen”. Eupen-Malmedy und Luxemburg als Rekrutierungsgebiet der deutschen Wehrmacht im Zweiten Weltkrieg. Aachen: Shaker.Google Scholar
Řezník, Miloš. 2009. “Transformations of Regional History in the Polish “Western Territories” since 1945: Legitimization, Nationalization, Regionalization.” In Frontiers, Regions and Identities in Europe, edited by Ellis, Steven G. and Esser, Raingard, 223–244. Pisa: Pisa Plus University Press.Google Scholar
Ruchniewicz, Małgorzata. 2000. Repatriacja ludności polskiej z ZSRR w latach 1955-1959. Warsaw: Volumen.Google Scholar
Sakson, Andrzej. 1998. Stosunki narodowościowe na Warmii i Mazurach 1945-1997. Poznań: Instytut Zachodni.Google Scholar
Schärer, Martin R. 1978. Deutsche Annexionspolitik im Westen. Die Wiedereingliederung Eupen-Malmedys im zweiten Weltkrieg. Frankfurt am Main: Peter Lang.Google Scholar
Schleicher, Klaus. 2008. “Education and Nationalism.” In Nation and Nationalism: A Global Historical Overview, edited by Guntram H. Herb and David H. Kaplan, Vol. 3: 1945 to 1989, 29–42. Santa Barbara, CA: ABC–Clio.Google Scholar
Schmitz, Ursel. 1993. Zur bildungspolitischen Entwicklung des Sprachesproblems in den belgischen Ostkantonen seit 1945. Frankfurt am Main: Peter Lang.Google Scholar
Schwall, Wilfried, Spoden, Josef, and Spoden, Marga, eds. 1987. Die Schule stellt sich vor. Eine Belgische Schulgeschichte mit besonderer Berücksichtigung des deutschsprachigen Gebietes und unserer Dorfschule Hinterhausen. Bütgenbach: Interdruck.Google Scholar
Snoch, Bogdan. 1998. Szkolnictwo w województwie śląsko-dąbrowskim 1945-1950. Częstochowa: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej.Google Scholar
Starościak, Jan, and Piotrowski, Stanisław. 1975. Nauczycielska droga z obozów jenieckich do Polski Ludowej. Warsaw: Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne.Google Scholar
Stola, Dariusz. 2010. Kraj bez wyjścia? Migracje z Polski 1949-1989. Warsaw: Instytut Pamięci Narodowej.Google Scholar
Szlufrik, Władysław. 1980. Szkolnictwo podstawowe na Ziemiach Zachodnich i Północnych w latach 1945-1950. Kielce: Wyższa Szkola pedagogiczna im. Jana Kochanowskiego w Kielcach.Google Scholar
Ther, Philipp. 2000. “Die einheimische Bevölkerung des Oppelner Schlesiens nach dem Zweiten Weltkrieg. Die Entstehung einer deutschen Minderheit.” Geschichte und Gesellschaft 26 (3): 407–438.Google Scholar
Trzebiatowski, Klemens. 1983. “Wkład tajnego nauczania do oświaty i culture narodowej.” In Szkoły jakich nie było. Tom 3. Materiały z trzydniowej sesji Krajowej poświęconej historii i znaczeniu b: tajnej oświaty i upamiętnieniu 60 rocznicy b. Związku Polaków w Niemczech 12-24 październiku 1982 r,” In Szkoły jakich nie było. Tom 3. Materiały z trzydniowej sesji Krajowej poświęconej historii i znaczeniu b: tajnej oświaty i upamiętnieniu 60 rocznicy b. Związku Polaków w Niemczech 12-24 październiku 1982 r, edited by Anonymous, 8–32. Koszalin: Koszalińskie Towarzystwo Społeczno-Kulturalne.Google Scholar
Walczak, Marian. 1987. Działalność oświatowa i martyrologia nauczycielstwa polskiego pod okupacją hitlerowską 1939-1945. Wrocław: Polskie Towarzystwo Pedagogiczne.Google Scholar
Wieczorka, Ludwika, ed. 1988. Ocalić od zapomnienia. Olsztyn: Zgraf.Google Scholar
Witte, Els, and Van Velthoven, Harry. 2010. Strijden om taal. De Belgische taalkwestie in historisch perspectief. Kapellen: Uitgeverij Pelckmans.Google Scholar
Zahra, Tara. 2008a. Kidnapped Souls. National Indifference and the Battle for Children in the Bohemian Lands, 1900-1948. Ithaca, NY: Cornell University Press.Google Scholar
Zahra, Tara. 2008b. “The ‘Minority Problem’ and National Classification in the French and Czechoslovak Borderlands.” Contemporary European History 17 (2): 137–165.Google Scholar
Zaremba, Marcin. 2001. Komunizm, legitymizacja, nacjonalizm. Nacjonalistyczna legitymizacja władzy komunistycznej w Polsce. Warsaw: TRIO.Google Scholar
Zhurzhenko, Tatiana. 2010. “Borders and Memory.” In The Ashgate Research Companion to Border Studies, edited by Wastl-Walter, Doris, 63–84. Aldershot: Ashgate.Google Scholar