Skip to main content Accessibility help
×
Hostname: page-component-84b7d79bbc-rnpqb Total loading time: 0 Render date: 2024-07-31T10:29:39.115Z Has data issue: false hasContentIssue false

Isahluko 7

Published online by Cambridge University Press:  27 March 2020

Davidson Don Tengo Jabavu
Affiliation:
University of Fort Hare, South Africa
Cecil Wele Manona
Affiliation:
Rhodes University, South Africa
Catherine Higgs
Affiliation:
University of British Columbia's Okanagan Campus
Evan M. Mwangi
Affiliation:
Stellenbosch University, South Africa
Mhlobo W. Jadezweni
Affiliation:
Rhodes University, South Africa
Tina Steiner
Affiliation:
Stellenbosch University, South Africa
Get access

Summary

Ukuya kwam eIndiya ndandulelwe nguRev. J.C. Mvusi (Durban) yena esiza kule ndlu kwintombi yakhe le yendele kuKigundu. Kuthiwa umfundisi lo wazimisela ukuya eJinja aye kulalela ukubona ingwenya ebhrorhweni yeNile; walinda, walinda, walinda wada phakathi kobusuku wayibona, lazaliseka elakhe ibhongo. Makube ungumNgqosini umfundisi lo xa eyinonelela kangaka ingwenya.

Kuse ngoMgqibelo 4 kweyoMdumba 1950 ndikhweliswa kuloliwe zizo zonke izihlobo zaseKampala ngo-10 emini ebumandini noko kubuhlungu ukwahlukana. Yatsala yona inqwelo engenanceba, ujujuju, yangena ngexesha ledinala eJinja apho ndihlangatyezwe yinjinga yakhona uLubogo lowa besiphosene naye ngeCawa. Undihlisile kuloliwe esithi unecebo lokundibuyisela kwakuye ngesinye isitishi ngendlela enqumlayo emva kweeyure ezine loxa uloliwe esajikeleza ingqwimba yokuya eMbulamuthi entla, khon’ ukuze ndibone nosapho lwakhe neendawo ezintsha zelizwe. Ekubeni ndihlile ndiqondile ukuba ukholose ngento ebonakalayo, umcagogo wemoto (Limousin) ebuso busixangxathi eneewotshi ezibetha ingoma. Inene eli yinkosi yegazi, yecandelo labaGanda ekuthiwa ngamaSoga. NguNondyebo weso sizwe kwarhulumente. Siqale savelela iiofisi zakhe, saza sanyuka induli ukuya endlwini yakhe esentabeni (njengekaMzimba eDikeni) ekhangele eVictoria Nyanza. Ekhaya apha ndixhamle ububele bosapho nezalamane. Unonyana owafunda kum eFort Hare nabanye abakwezinye iisinala. Emva kwethuba sindulukile ngohambo lwama-60 eemayile ukubuyela kuloliwe; sacanda emadotyeni nasezintsunguzini zamahlathi simana simisa sihlola ama-‘gombolola’, oko kukuthi amakomkhulu ezibonda, imizi ephilileyo, wena, nebukekayo ngenxa yezakhombe zeenkundla zokuthetha amatyala phantsi kwemithikazi emasebe azixwexwe. Le nto isibonda indilekile kweli, lihomba qha, alikho ikrune (ixwebethu). ULubogo uthe asikho isilambi eluGanda kuba iinkosi zabalungiselela ukutya abantu abahageleyo neenkubele. Sivelele nezikolo zeemishini, sagqibela ngelitye lamaIndiya elibopha amabhali omqhaphu (Cotton Ginnery) kuqeshwe amaAfrika. Onke amashishini neevenkile apha emaphandleni zezamaIndiya. Phofu amawethu ayajubalaza ngemithananangu (amalinge) yorhwebo kodwa ayashiywa. Umlungu yena akakho mpela ngokuba akakwazi ukunyamezela ukuhlala yedwa nomkakhe entsunguzini yehlathi njengoko esenjenjalo amaIndiya; aye esanda nkqi amaIndiya ngenxeni yokuba umfazi kuwo uzala umntwana yonke iminyaka. He!

Okunene simfumene kwakhona uloliwe, sahlukana noLubogo.

Ukubuyela eMombasa

Apha endleleni siphawule ukuba anqabile amahashi; lithi elinye esilibonileyo libe lelesityebi esiligcine ngamayeza linqakwa ngokomntu. Isizathu kukuba zininzi izifo ezibulala amahashi neenkomo. Kakade sivela kula mazwe isifo seSikoso (East Coast Fever) esi seza nodipho kuthi. Azi bangathini na beye emaMpondweni apho inani leenkomo lilingana nelamadoda, ibe sinyhola indoda eswele ihashi.

Into ehlekisayo kuloliwe wala mazwe ngamakhwenkwe anentlondi yokuba ukukhwela engenamali, ajinge phandle ezintsimbini zocango aze atsibe isabaleka itreni xa isondela esitishini esilandelayo azimele apha esinyakanyakeni sabantu esukeliswa ziigadi namadindala kube sisiphithanyongo ukugilwa kwabantu. Apha uloliwe uphethwe ngabantsundu aze ke amakhwenkwe enze umdlalo wokukhwela ngelize.

Type
Chapter
Information
In India and East Africa / E-Indiya Nase East Africa
A Travelogue in isiXhosa and English
, pp. 168 - 172
Publisher: Wits University Press
Print publication year: 2019

Access options

Get access to the full version of this content by using one of the access options below. (Log in options will check for institutional or personal access. Content may require purchase if you do not have access.)

Save book to Kindle

To save this book to your Kindle, first ensure coreplatform@cambridge.org is added to your Approved Personal Document E-mail List under your Personal Document Settings on the Manage Your Content and Devices page of your Amazon account. Then enter the ‘name’ part of your Kindle email address below. Find out more about saving to your Kindle.

Note you can select to save to either the @free.kindle.com or @kindle.com variations. ‘@free.kindle.com’ emails are free but can only be saved to your device when it is connected to wi-fi. ‘@kindle.com’ emails can be delivered even when you are not connected to wi-fi, but note that service fees apply.

Find out more about the Kindle Personal Document Service.

Available formats
×

Save book to Dropbox

To save content items to your account, please confirm that you agree to abide by our usage policies. If this is the first time you use this feature, you will be asked to authorise Cambridge Core to connect with your account. Find out more about saving content to Dropbox.

Available formats
×

Save book to Google Drive

To save content items to your account, please confirm that you agree to abide by our usage policies. If this is the first time you use this feature, you will be asked to authorise Cambridge Core to connect with your account. Find out more about saving content to Google Drive.

Available formats
×