The Church of St Mary is one of the most significant monuments of Ephesos, but also one of the most enigmatic. Its repeated modifications prior to its destruction created an amalgam of different phases that have proven difficult to decipher within the present remains. Written records and inscriptions suggest that this church was the venue of the riotous Ecumenical Council of AD 431, but the identification of the phase of the building that corresponds to this event is controversial. And, although the remains make it clear that at some point the church was transformed into a domed basilica, the latter’s form and date have not been established with certainty. The present article tries to fill these lacunae through a new survey of the remains of the church and a re-examination of the evidence from the archaeological excavations of the 20th century. This new investigation of wall structures and design patterns within the remains leads to new interpretations of the evidence, and sheds further light on the history of the Church of St Mary from its late antique origins to the Dark Ages.

Efes’teki en önemli anıtlardan biri olan Meryem Kilisesi, aynı zamanda en gizemli olanlardan biridir. Yıkımından önce tekrarlanan tadilatlar, mevcut kalıntılar içinde anlaşılması zor farklı aşamalardan oluşan zor bir karışım yaratmıştır. Yazılı kaynaklar ve yazıtlar, bu kilisenin, MS 431’deki isyancı Ekümenik Konseyi’nin mekanı olduğunu göstermekte, ancak yapının bu olaya karşılık gelen evrelerinin belirlenmesi tartışmalıdır. Kalıntılar, bir noktada kilisenin kubbeli bir bazilikaya dönüştürüldüğünü açıkça belirtse de, bazilikanın şekli ve tarihi kesin olarak belirlenememiştir. Bu makalede, kilise kalıntılarında yapılan yeni bir yüzey araştırması ve 20. yüzyılda yapılmış arkeolojik kazılardan elde edilen kanıtların yeniden incelenmesi yoluyla bu boşluklar doldurulmaya çalışılmaktadır. Kalıntılar içindeki duvar yapılarının ve tasarım modellerinin yeniden incelenmesi, kanıtlar hakkında yeni yorumlara yol açmakta ve geç antik kökenlerinden Karanlık Çağlara kadar Meryem Kilisesinin tarihine ışık tutmaktadır.